خطاهای شناختی رو چطور بشناسم؟

خطاهای شناختی یا تحریف‌های شناختی (Cognitive Distortions) به الگوهای نادرست یا غیرمنطقی در پردازش اطلاعات گفته می‌شود که باعث می‌شوند فرد موقعیت‌ها را دقیق و واقع‌بینانه تفسیر نکند. این خطاها معمولاً به‌طور ناخودآگاه رخ می‌دهند و می‌توانند احساسات منفی مانند اضطراب، ناامیدی یا خشم را تشدید کنند.

به‌عنوان مثال، فردی که دچار سرطان پستان است، ممکن است پس از یک روز خستگی شدید به این نتیجه برسد که «من دیگر هیچ‌وقت قادر به انجام کارهایم نخواهم بود». در حالی‌که این نتیجه‌گیری کلی‌نگر ناشی از خطای «تفکر همه یا هیچ» است و با واقعیت همخوانی ندارد.

در رویکردهای درمانی مثل ذهن‌آگاهی مبتنی بر شناخت‌درمانی (MBCT) یا درمان شناختی–رفتاری (CBT)، شناسایی این خطاها یکی از گام‌های کلیدی است. وقتی فرد بتواند این الگوهای ذهنی را تشخیص دهد، یاد می‌گیرد بین «داشتن یک فکر» و «واقعیت داشتن آن فکر» تفاوت قائل شود. همین آگاهی به او کمک می‌کند تا واکنش‌های هیجانی‌اش متعادل‌تر شود و در مواجهه با شرایط دشوار، احساس کنترل و آرامش بیشتری داشته باشد.